Gajret je “bilo” društvo za potpomaganje muslimana učenika srednjih i visokih škola u Bosni i Hercegovini i Austro-Ugarskoj Monarhiji. Osnivačka skupština “Gajreta” održana je 20. februara 1903. godine. Osnivači “Gajreta” su bili Safvet-beg Bašagić i Edhem Mulabdić, koji su bili i osnivači časopisa “Behar”.
Osnivanje “Gajreta”, nakon pokretanja prvog porodičnog muslimanskog lista “Behar”, je bio važan korak u kulturnom i prosvjetnom životu muslimana Bosne i Hercegovine. Predsjednik društva bio je Safvet-beg Bašagić sve do 1907, kada “Gajret” preuzimaju pristalice Muslimanske narodne organizacije. Krajem 1913. godine državne vlasti su suspendirale upravni odbor društva, te je uveden komesarijat.
1919. godine “Gajret” proširuje svoj rad, te pored davanja stipendija učenicima, osniva i konvikte (ustanove u kojoj đaci imaju stan i hranu) za srednjoškolce u Sarajevu, Mostaru, Tuzli, Banja Luci, Bihaću i Foči.
Pored osnivanja časopisa “Gajret”, društvo je pokrenulo svoju biblioteku, a kasnije i banku, koja se zvala “Gajret-banka”. Društvo “Gajret” održavalo je i razne tečajeve (analfabetske, za propagiranje zadrugrstva i dr.).
“Gajret” prekida s radom 1941. godine, a 1945. se uklapa u “Preporod”, novoosnovano muslimansko društvo.
Prilikom proslave 25-godišnjice rada društva “Gajret” 1928. godine, prvog dana preneseni su posmrtni ostaci Avde Sumbula, bivšeg urednika “Gajreta” i Behdžeta Mutevelića, propagatora toga društva, koji su poginuli za vrijeme rata u Aradu. Drugog dana održan je “Kongres intelektualaca muslimana”, kojeg je otvorio reisu-l-ulema Mehmed Džemaludin ef. Čaušević. Trećeg dana otkrivena su poprsja književnika i utemeljitelja “Gajreta” Safvet-bega Bašagića i Osmana Đikića, bivšeg glavnog tajnika Društva i urednika lista “Gajret”.
Jasminko Razić
