Međunarodni dan biodiverziteta ili biološke raznovrsnosti ustanovile su Ujedinjene nacije da bi se najširoj javnosti ukazalo na značaj i neophodnost zaustavljanja opadanja broja biljnih i životinjskih vrsta, kao i različitih ekosistema na Zemlji.
Prema podacima Programa UN za razvoj (UNDP), zbog negativnog uticaja čovjeka na životnu sredinu, u svijetu godišnje nestane 27.000 vrsta, odnosno 74 vrste dnevno, a stopa izumiranja je 1.000 puta veća od procijenjene “normalne” evolucione stope izumiranja.
Stručnjaci upozoravaju da bi, ako izumiranje vrsta bude nastavljeno po sadašnjoj stopi, tokom narednih 30 godina moglo da nestane 20 posto današnjih vrsta flore i faune, što bi moglo da se uporedi jedino sa katastrofom koja se dogodila prije 65 miliona godina kada su nestali dinosaurusi.
U Bosni i Hercegovini obitavaju brojne endemske vrste koje žive samo tu i nigdje više na svijetu, te smo jedna od zemalja sa najvećom raznolikošću biljnih i životinjskih vrsta na evropskom kontinentu. Čak 30% ukupne endemske flore Balkana se nalazi u BiH. Međutim, biodiverzitet u BiH je pod raznim pritiscima, od nekontrolisane izgradnje hidroelektrana do unošenja invazivnih vrsta koje mijenjaju naša prirodna staništa.
Globalne promjene, prekomjerna sječa šuma, intenzivna erozija tla, intenzivna poljoprivreda, prekomjerna eksploatacija bioloških resursa, neodrživa eksploatacija vodnih i mineralnih resursa, svakodnevno utiču na sve izraženiju ugroženost biodiverziteta u BiH. Poseban je problem slabe i neefikasne implementacije zakonske regulative, nepostojanje jasnog institucionalnog okvira, kao i slaba istraženost pojedinih komponenti biodiverziteta.
Gubitak vrsta i staništa dovodi do poremećaja prirodne ravnoteže i ustaljenih prirodnih odnosa između živih vrsta i nežive prirode, a u prilog tome govori i svjetska kriza izazvana virusom korona za čiju pojavu i prelazak na čovjeka su, po tvrdnjama svih relevantnih svjetskih naučnika, doveli procesi uništavanja staništa i vrsta.
Da bismo preduprijedili ovakve pojave u budućnosti neophodno je da shvatimo ulogu i značaj svih vrsta koje čine kompleksne i neraskidive lance u prirodi. U vremenu koje je pred nama želimo da naše društvo bude lider u očuvanju biodiverziteta, jer raznolikost vrsta koje nastanjuju prostor naše zemlje treba da bude prepoznata kao naše najveće bogatstvo. Zato je važno očuvanje i unapređenje prirodnih staništa i biodiverziteta kroz sistemsku podršku istraživanju i zaštite prirode, ali odgovoran odnos prema prirodnim bogatstvima koja se često posmatraju samo kao resurs.
Skupština Ujedinjenih nacija ustanovila je 22. maj, Međunarodni dan biodiverziteta 2000. godine u cilju podizanja svijesti o značaju biološke raznovrsnosti i neophodnosti njenog očuvanja.
Biodiverzitet na Zemlji je toliko bogat da neke vrste još nisu ni otkrivene, a s druge strane mnoge vrste su ugrožene i prijeti im izumiranje zbog različitih aktivnosti čovjeka. Zato je uvijek bitno isticati važnost očuvanja svih biljnih i životinjskih vrsta, jer svaka od njih ima svoju ulogu u prirodu.
Jasminko Razić
